Czym jest zazdrość wsteczna? Skąd się bierze i jakie może mieć skutki dla związku? I czy można ją jakoś pokonać?
Zazdrość może nie jest stałym elementem każdego związku, ale należy do najczęstszych problemów między partnerami i do czołówki przyczyn konfliktów. Zwykle jednak dotyczy sytuacji bieżącej: podejrzenia, że partner lub partnerka darzy zbytnią sympatią i zainteresowaniem inną osobę płci przeciwnej.
Bywa jednak, że jesteśmy zazdrośni o przeszłość partnera lub partnerki. O jego/jej miłosne podboje czy ważne w ich życiu związki. Nie obchodzi nas, że nijak to się ma do teraźniejszości. Takie zjawisko to tzw. zazdrość wsteczna o partnera/kę.
W dzisiejszym wpisie omówimy sobie szerzej to pojęcie. Wyjaśnimy jego znaczenie i opiszemy jego objawy, zarówno z punktu widzenia kobiet, jak i mężczyzn. Następnie pokażemy, jakie skutki może mieć zazdrość wsteczna dla aktualnego związku. Wszystko po to, by udowodnić, jak ważne jest jej zwalczenie. Na koniec uzyskasz kilka porad, jak pokonać zazdrość wsteczną.
Jesteśmy już prawie gotowi, żeby zacząć. Wcześniej jednak zachęcam cię do zrobienia krótkiego testu online, który jest całkowicie bezpłatny. Ma on za zadanie ocenę kondycji twojego związku.
Wśród pytań pojawiają się również te o zazdrość. Test pozwoli ci zastanowić się nad problemami w twojej relacji oraz podsunie rozwiązania. Kliknij poniżej, by do niego przystąpić:
W jakiej kondycji jest Twój związek?
Spis treści
Czym jest zazdrość wsteczna?
Zazdrość wsteczna to inaczej zazdrość o przeszłość partnera lub partnerki. Kiedy wchodzimy w związek, zwłaszcza nie będąc już w wieku nastoletnio-młodzieńczym, niemal zawsze musimy liczyć się z tym, że nie byliśmy pierwsi. Nasz druga połówka miała już za sobą jakieś relacje miłosne, ważne lub mniej ważne, liczne lub nie.
Większości osób świadomość ta nie przeszkadza, zwłaszcza, gdy one też były wcześniej w innych związkach. Ale istnieje również grono osób szczególnie podatnych na uczucie zazdrości. I dla nich powodem do niej może być także przeszłość partnera/ki.
Z punktu widzenia psychologii możemy nawet mówić o jednym z wariantów zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych. Zazdrość o przeszłe związki staje się obsesją i nieustannie zajmuje myśli, powodując negatywne skutki dla relacji. Finał jest taki, że osoba cierpiąca na zaburzenie nie tylko jest sfrustrowana i ogarnięta lękiem, ale zaczyna też czuć wstręt do siebie samej.
Zazdrość wsteczna wydaje się irracjonalna i nawet osoby, które się z nią zmagają, potrafią mieć tego świadomość. Ale obsesja i niepokój z nią związany są po prostu silniejsze.
Jak przejawia się zazdrość wsteczna? Oto kilka przykładów:
- Zazdrość z powodu tego, że partner miał wcześniej wiele miłosnych przygód. Odczucia jego partnerki przypominają odkrywanie licznych zdrad.
- Mężczyzna lub kobieta próbuje porównywać się pod różnymi względami z byłymi partnera/ki.
- Stalkowanie byłych partnera/ki, obsesyjne szukanie informacji o nich i o tym, jak wyglądał ich związek.
- Robienie partnerowi/partnerce scen zazdrości, częste przywoływanie tematu byłych.
- Twierdzenie, że miłosna przeszłość partnera/ki ma zupełnie inne znaczenie niż nasza własna.
- Nienawiść do byłych partnera/ki, których nawet się nie znało.
Przykładów można wymieniać jeszcze wiele. Ich wspólne elementy to, poza samą zazdrością (o konkretną osobę lub wszystkich/e ex), niesprawiedliwa ocena, porównywanie się, nadinterpretacja i obsesyjność.
Przeczytaj też: Książki o zazdrości
Przyczyny zazdrości wstecznej
Przyjrzymy się teraz temu, jak wygląda zazdrość wsteczna u mężczyzn i u kobiet, ze szczególnym uwzględnieniem jej przyczyn. Jej tło w przypadku obu płci często jest nieco odmienne. Za chwilę poznamy kilka bardzo szczególnych sytuacji.
Wcześniej warto natomiast wyjaśnić, że tendencja do zazdrości wstecznej nierzadko ma swoje korzenie w dzieciństwie. Mówimy tu o osobach, które mają niskie poczucie własnej wartości i nie radzą sobie z lękiem. Być może rodzice nie poświęcali im wystarczająco uwagi czy były zmuszone do rywalizacji z rodzeństwem. Mogły też otrzymywać sygnały, że są niewystarczająco dobre albo że zawsze jest coś ważniejszego od nich.
Sporo na temat zazdrości i nauki radzenia sobie z nią przeczytasz w poradnik „Pogotowie Dla Związku„. To kompletny przewodnik o tym, jak uporać się z kryzysem w związku oraz innymi problemami. Zawiera wiele praktycznych wskazówek i ćwiczeń dla par.
Jak zażegnać kryzys w związku oraz odbudować uczucie, zaufanie i namiętność między partnerami
Zazdrość wsteczna u faceta
Zazdrość wsteczna u mężczyzny zwykle dotyczy przeszłych partnerów seksualnych. Tak samo jak w przypadku normalnej zazdrości, to właśnie potencjalne kontakty o charakterze intymnym, a nie relacja emocjonalna, jest głównym jej powodem.
Uzasadnienia powinniśmy szukać w samej naturze. Pierwotnie dla mężczyzny było ważne, by partnerka pozostała mu wierna, ponieważ chciał mieć pewność, że nie będzie musiał wychowywać cudzego potomstwa.
Dziś takie rozumowanie wydaje nam się całkowicie drugorzędne czy wręcz absurdalne, ale sam fakt pozostał: dla wielu mężczyzn myśl, że partnerka miała kontakty seksualne z kimś innym, jest bardzo problematyczna.
Facet może zatem próbować dopytywać się, ilu partnerów seksualnych przed nim miała jego dziewczyna. I wtedy okazuje się, że najlepiej, żeby nie miała żadnego. Każdy kolejny bowiem jest jak wyzwanie, któremu on mógłby nie sprostać.
Mężczyzna porównuje się do facetów, których być może nawet nie widział na oczy. Interesuje go szczególnie ich postura fizyczna, zdolności łóżkowe oraz pozycja ekonomiczno-społeczna. Natrętne myśli sprawiają, że wyobraża sobie swoją partnerkę w objęciach tych wszystkich obcych mężczyzn.
Gwoździem do trumny jest odkrycie, że partnerka zebrała spore doświadczenie w relacjach intymnych, natomiast on sam nie może się tym samym pochwalić. Pozostaje mu zatem kłamstwo i podkoloryzowanie własnej przeszłości lub oskarżenie partnerki.
Tu nierzadko wkrada się konserwatywne podejście o podłożu religijnym. Mężczyzna zaczyna odczuwać wstręt do partnerki, oskarża ją o rozwiązły tryb życia, niezgodny z jego przekonaniami, i obrzuca obelgami.
Zazdrość wsteczna u kobiety
O ile u mężczyzn przeważał wątek aktywności seksualnej, o tyle u kobiet nie bez znaczenia są relacje emocjonalne. Mogą one z trudnością znosić to, że ich partner był w ważnym i długim związku z inną kobietą lub był w kimś szaleńczo zakochany w młodości.
Z jednej strony porównują się z poprzednimi partnerkami swojego faceta albo z jedną konkretną, która była ważniejsza od pozostałych. Obsesyjnie wyszukują podobieństwa i różnice w charakterze i wyglądzie.
Z drugiej strony konfrontują też swoją relację z partnerem względem jego relacji z tamtą kobietą. Porównują całe miłosne historie: to, jak się poznali, jak przebiegał cały ich związek. Szczególną uwagę przywiązują do tego, co partner zrobił dla tamtej kobiety.
Dlaczego z nią podróżował po świecie, a ze mną nie? Dlaczego jej się oświadczył po kilku miesiącach znajomości, a ja ciągle czekam? Czy skoro ma z nią dzieci, to ze mną nie będzie chciał już ich mieć? A może uważa, że ona jest lepszą matką niż ja?
Te i inne pytania kłębią się w głowie ogarniętej zazdrością wsteczną kobiety. Podobnie jak mężczyzna, będzie ona wyświetlała sobie w głowie „filmy”, w których głównymi bohaterami są jej obecny partner i któraś z jego byłych.
Przyczyną tego jest również tendencja do idealizowania miłosnych relacji według romantycznych wzorców. Kobieta chce być tą jedyną, na którą on czekał całe życie. A skoro nie może być tą jedyną, to chociaż tą najważniejszą, z którą łączy go szczególna więź na tle innych. Chce być niepowtarzalna i niezastąpiona. Boi się, że ta palma pierwszeństwa na zawsze przypadła innej kobiecie.
Czarę goryczy ostatecznie przelewa odkrycie, że partner miał wiele relacji seksualnych i przygód na jedną noc. Kobieta ma wrażenie, że może ją stale porównywać, że jej ciało i zachowanie w łóżku nie są w stanie spełnić jakichś standardów, a sam partner ma tendencje do niewierności, jest powierzchowny i nieszczery.
Zazdrość o przeszłość partnera: skutki
Skutki zazdrości wstecznej przypominają te związane z każdą inną obsesyjną zazdrością. Ucierpi nie tylko sama relacja, ale i psychika osoby zazdrosnej, a i dla jej partnera/ki nie pozostanie to obojętne.
Przede wszystkim para będzie na tym tle popadała w konflikty. Zazdrość wsteczna stanie się przyczyną kłótni, scen i cichych dni. Atmosfera w związku będzie się psuła, co nieuchronnie będzie prowadziło do jego rozpadu.
Poza tym pogorszeniu ulegną relacje intymne. Obsesyjne myśli na temat przeszłości partnera lub partnerki obniżą sprawność seksualną i satysfakcję z bliskości. Skutki będziecie odczuwać oboje, a na dłuższą metę stanie się to problemem mogącym spowodować zakończenie związku.
Osoba ogarnięta zazdrością wsteczną będzie jeszcze bardziej szkodzić własnej samoocenie. Pielęgnując w sobie lęk przed odrzuceniem i przekonanie o byciu gorszą, uderza w swoje poczucie własnej wartości. Z czasem zaczyna nawet czuć do siebie wstręt. Obsesyjne myśli nie pozwalają jej natomiast normalnie funkcjonować, cieszyć się życiem, rozwijać i koncentrować na istotnych sprawach.
Partner lub partnerka może z kolei wściekać się o to, że jest wpędzany/a w poczucie winy. Niedarzony/a zaufaniem, sam/a przestaje je mieć. Czuje się potraktowany/a niesprawiedliwie, brakuje mu/jej wsparcia i ma wrażenie, że nigdy nie zostanie mu/jej wybaczone. Stopniowo się oddala, nie widząc przyszłości dla takiego związku.
Jak widzisz, zazdrość wsteczna to błędne koło napędzających się wzajemnie frustracji. Nie ma szans iść dalej bez rozwiązania tego problemu. Dlatego zastanówmy się na koniec, jak tego dokonać.
Przeczytaj też: Jak pokonać zazdrość?
Zazdrość wsteczna: jak się jej pozbyć?
Walka z zazdrością wsteczną jest wielotorowa. Trzeba zmienić swój tok myślenia, zacząć panować nad obsesyjnymi myślami, skorygować zachowania, jednocześnie pielęgnując związek.
Przede wszystkim zastanów się nad przyczynami swojej zazdrości. Czy nie czujesz się traktowany/a wyjątkowo przez partnera/kę? Czy on/a celowo opowiada ci o swojej miłosnej przeszłości? Masz mniejsze doświadczenie seksualne niż on/a? A może z różnych innych powodów ogólnie czujesz się gorszy/a od innych?
Musisz zacząć pracować nad swoją samooceną. Masz wiele zalet, a nikt nie jest bez wad. Twój partner lub twoja partnerka jest teraz z tobą, bo jesteś dla niego/niej kimś wyjątkowym. Skoncentruj się więc na tu i teraz, bo skoro coś jest przeszłością, to najwyraźniej nie przetrwało próby czasu.
Jednocześnie warto rozmawiać z partnerem/ką o swoich obawach. Bez zbytniego nakręcania się, bez oskarżania, ale tak, by zrozumiał/a, że dowartościowanie cię jest dla ciebie teraz bardzo ważne. Powiedz mu/jej, by nie opowiadał/a ci o swoich poprzednich relacjach, jeśli uznaje je za sprawy zamknięte.
Wypracuj alternatywne reakcje na obsesyjne myśli. Powstrzymuj się od wypowiadania ich na głos przy partnerze/ce, ale możesz wygłosić je sobie w samotności. Spróbuj jednak robić to, racjonalizując sytuację i odpierając argumenty, które podsuwa ci zazdrość. Wyrzucaj myśli z głowy i obserwuj, jak lżej się czujesz i jak więcej uwagi możesz poświęcić rzeczom ważnym.
Zamiast myśleć o przeszłości partnera/ki, myśl o jego/jej teraźniejszości – związanej z tobą. Planuj waszą przyszłość i doceniaj czas, który dla siebie macie.
Możesz skorzystać ze wsparcia terapeuty lub poradnika, takiego jak „Pogotowie Dla Związku„. Dzięki niemu nie tylko rozprawisz się z zazdrością, ale poprawisz jakość swojego związku dzięki pomysłom na rozmowy, spędzanie czasu, zbliżenie się do siebie i uatrakcyjnienie relacji intymnych.
Jak zażegnać kryzys w związku oraz odbudować uczucie, zaufanie i namiętność między partnerami
