Zależność emocjonalna: czym jest i jak się od niej uwolnić

Zależność emocjonalna to rodzaj patologii, który negatywnie wpływa na życie wielu ludzi.

Uzależnienie może rozwinąć się w relacji z rodzicem, dzieckiem, przełożonym, ale najczęściej taka zależność ma miejsce w związku z partnerem.

Wiele osób nawet nie zdaje sobie sprawy, że dotyka ich ta patologia, ponieważ uważają za normalne podporządkowanie się emocjonalnie partnerowi. Jednak w prawdziwie zdrowym związku nigdy nie czujesz się zależny od drugiej osoby: niezależność emocjonalna jest niezbędnym fundamentem, aby związek mógł funkcjonować na dłuższą metę!

Czytając ten artykuł, dowiesz się wszystkiego, co musisz wiedzieć o tym, czym jest uzależnienie emocjonalne i jak skutecznie się z niego wydostać.

Strategie, których się wkrótce nauczysz, są bardzo przydatne niezależnie od rodzaju relacji, w której powstaje uzależnienie: w rzeczywistości są to techniki, które działają bezpośrednio na psychologiczne przyczyny uzależnienia emocjonalnego, poprawiając od razu sytuację.

Uzyskiwanie niezależności emocjonalnej to proces, który wymaga twojego stałego zaangażowania, ale stosując właściwe strategie, możesz dokonać wielkich postępów nawet w krótkim czasie.

Zależność emocjonalna: co to jest

Uzależnienie afektywne to patologia, w której rozwija się niezdrowa obsesja na punkcie drugiej osoby, którą jest zwykle partner. Kiedy ten rodzaj uzależnienia się rozwija, człowiek ma tendencję do rezygnacji z siebie, udawania, kłamstwa w celu obrony i utrzymania relacji z drugą osobą.

Uważa się to za patologię, ponieważ ci, którzy na nią cierpią, godzą się na krzywdzenie siebie i zaczynają angażować się w zachowania szkodliwe zarówno dla siebie, jak i dla innych.

Osoba uzależniona emocjonalnie w związku zwykle uznaje partnera za kogoś ważniejszego i bardziej wartościowego od siebie, robi wrażenie, jakby nie mogła bez niego żyć, a także ma tendencję do uzasadniania swoich zachowań przez pryzmat partnera.

Osoba dotknięta uzależnieniem emocjonalnym ma zwykle niską samoocenę, silny lęk przed porzuceniem i jest bardzo zazdrosna. Jakie są jeszcze inne cechy uzależnienia afektywnego?

• Zapominasz o swoich własnych celach na rzecz celów drugiej osoby.
• W parze myślisz wyłącznie o dobru partnera, rezygnując z siebie.
• Zgadzasz się znosić wszelkiego rodzaju nadużycia i upokorzenia, aby utrzymać związek.
• Żyjesz w lęku przed utratą osoby, wobec której rozwinęło się uzależnienie.
• Trudno ci jest określić własne potrzeby.
• Masz niskie poczucie własnej wartości i uważasz drugą osobę za wyjątkową i niepowtarzalną.
• W związku nie czujesz się w żaden sposób kochany(-na) ani doceniany(-na).
• Związek trwa, pomimo obecności oczywistych problemów.
• Tolerujesz zachowania innych osób, które nie są dla ciebie dobre.
• Twoje poczucie własnej wartości zależy wyłącznie od opinii innych ludzi.
• Masz tendencję do mylenia miłości z obsesją i uzależnieniem.
• Uważasz, że zakończenie związku spowodowałoby zbyt duży ból.
• Odczuwasz nadmierny strach przed porzuceniem.
• Biernie oczekujesz, że druga osoba cię uszczęśliwi.

Czasami zależność emocjonalna jest dość łagodna, a związek pary, przynajmniej z zewnątrz, wydaje się zdrowy i normalny. Nie ma żadnej formy nadużycia lub manipulacji, ale mimo to jeden z dwóch partnerów nadmiernie uzależnia swoje życie od drugiego.

W innych przypadkach zależność emocjonalna lub współzależność osiąga znacznie bardziej krytyczne poziomy, kiedy następuje całkowite zniesienie indywidualności danej osoby. Jednostka współzależna często wchodzi w relacje z narcyzami, co kończy się złym traktowaniem i wykorzystywaniem.

Często osoby współuzależnione mają skłonność do usprawiedliwiania partnera, który upokarza, traktuje źle lub odnosi się obraźliwie i agresywnie. Wydaje im się, że takie zachowanie to norma w związku, ale wcale tak nie jest. Nie ma uzasadnienia dla pewnych zachowań i w takich przypadkach należy szukać pomocy jak najszybciej. Nie rozwiążesz problemu, jeśli nie będziesz brać siebie na poważnie, a zamiast tego stale oszukiwać się, wmawiając sobie, że osoba, z którą jesteś, jest wyjątkowo i na pewno kiedyś się dla ciebie zmieni.

Problem z uzależnieniem emocjonalnym polega na tym, że często prowadzi do niezdrowych relacji, w których ktoś ma skłonność do poddawania się i akceptowania manipulacji, aby nie stracić drugiej osoby. Choć może to być trudne, musisz natychmiast przerwać związek, gdy tylko stanie się on źródłem cierpienia, a jednocześnie rozpocząć ścieżkę rozwoju osobistego, mającą na celu poprawę twojej niezależności.

Zależność emocjonalna: jak się z niego wydostać

Do tej pory powiedzieliśmy sobie, czym jest zależność emocjonalna i jakie ma cechy. Poniżej przedstawiam kilka strategii, które pomogą ci ją pokonać.

1. Skoncentruj się na sobie

Kiedy ktoś cierpi z powodu uzależnienia emocjonalnego, ma tendencję do skupiania się tylko na drugiej osobie i z trudem przychodzi mu zaspokajanie własnych potrzeb.

Jednej z głównych przyczyn uzależnienia emocjonalnego możemy upatrywać w dzieciństwie. Taka osoba od najmłodszych lat mogła nie czuć się wystarczająco kochana i chroniona. Dorastając, projektuje ten niedostatek uczuć na osobę, z którą się wiąże, widząc w niej swoje jedyne źródło szczęścia. Właśnie z tego powodu zgadza się podporządkować woli partnera: ponieważ wydaje jej się, że to ostateczne rozwiązanie, podczas gdy tak naprawdę tak nie jest.

Jednym ze sposobów szybkiego przezwyciężenia tego stanu jest podniesienie poczucia własnej wartości, skupienie się na sobie, próba zaspokojenia swoich potrzeb i podniesienie standardów.

Jeśli od dłuższego czasu spychasz siebie i swoje potrzeby na drugi plan, trudno będzie to zmienić, ale stopniowo na pewno odniesiesz sukces. Zacznij już dziś i zarezerwuj pół godziny dziennie tylko dla siebie, na robienie tego, co lubisz. Możesz przeczytać książkę, posłuchać muzyki lub napisać wiersz. Ważne jest, abyś poświęcił(a) czas tylko dla siebie. Naucz się czynić swoje życie ciekawszym.

Kiedy spędzanie pół godziny w samotności i zaspokajanie swoich potrzeb stanie się dla ciebie łatwe i przyjemne, zwiększ ilość czasu i poświęć np. całą godzinę na osiąganie swoich celów.

Skupienie się na sobie pozwoli ci lepiej poznać siebie, uczynić swoje życie bardziej satysfakcjonującym, a przede wszystkim znaleźć wewnętrzną równowagę, która pozytywnie wpłynie na twoje relacje z innymi. Możesz również wykorzystać ten czas na realizację nowych hobby, poprawę konkretnej umiejętności lub po prostu relaks.

Ponieważ brak poczucia własnej wartości jest jedną z głównych przyczyn uzależnienia emocjonalnego, jeśli chcesz rozwiązać ten problem w rekordowym czasie, zachęcam cię do przeczytania wpisu Poczucie własnej wartości: ćwiczenia zwiększające samoocenę.

2. Zacznij dostrzegać swoje mocne strony

Umysł osoby uzależnionej emocjonalnie ma tendencję do pomniejszania własnych zdolności, dlatego ważne jest, aby starać się dostrzegać wszystkie mocne strony tak często, jak to możliwe.

Każdy z nas ma zarówno słabe, jak i mocne strony – ważne, by znać i jedne, i drugie. A oto świetne ćwiczenie, które pomoże ci zacząć skupiać się na swoich umiejętnościach i zdolnościach: przez miesiąc, każdego dnia zapisuj swoje umiejętności, coś, co w sobie lubisz, lub jakąś czynność, którą wykonałeś dobrze w przeszłości. Następnie przekształć tę umiejętność w zdanie i powtarzaj je często przez cały dzień.

Na przykład pierwszego dnia miesiąca koncentrujesz się na dobrym gotowaniu. Na tej podstawie tworzysz zdanie: „Jestem dobry w gotowaniu” i często je powtarzasz w ciągu dnia. Następnego dnia robisz to samo z kolejną czynnością czy cechą i tak przez trzydzieści dni.

Metoda ta jest pewnym wariantem pozytywnych afirmacji. Jeśli będziesz ją stosować codziennie, za miesiąc zmienisz swoje nastawienie psychiczne i z łatwością zaczniesz dostrzegać swoje mocne strony. Aby utworzyć zdania, użyj następujących formuł:

• „Jestem dobry w…”
• „Uwielbiam moje… (np. włosy, poczucie humoru)”
• „Świetnie sobie poradziłem z…”
• „Udaje mi się osiągać lepsze wyniki w…”
• „Akceptuję moje…(np. ciało) takie, jakie jest”

3. Pracuj nad ograniczającymi przekonaniami

Osoba, która cierpi na uzależnienie emocjonalne, ma błędne przekonanie, że druga osoba jest wyjątkowa i dlatego w jej głowie zrodziły się tego typu myśli:

• „Nie mogę bez niego/niej żyć”
• „Sam(a) nie będę w stanie nic w życiu osiągnąć”
• „Nikt mi nie da tego, co on(a) mi dał(a)”
• „Nie jestem nic wart(a) bez tej osoby u mojego boku”
• „Bez niego/niej jestem nikim”

Jeśli często powtarzamy sobie takie zdania, nasze myśli zamieniają się w głębokie i ograniczające przekonania, które uniemożliwiają zakończenie związku.

Pierwszym krokiem do zmiany tych przekonań jest ich identyfikacja. Następnie musisz je przeanalizować jedno po drugim i wyobrazić sobie, co by było, gdyby zrealizował się najgorszy z możliwych scenariuszy. Na koniec spróbuj znaleźć rozwiązanie problemu.

Dam ci przykład: załóżmy, że uświadamiasz sobie, że twoja powracająca myśl brzmi to „bez niego/niej nie dam rady nic osiągnąć w życiu”. Następnym krokiem jest wyobrażenie sobie katastrofalnej sytuacji, w której ta osoba cię opuściła, a ty nie możesz nic osiągnąć w swoim życiu.

Jak na to reagujesz? Jakie podejście możesz przyjąć? Jak możesz rozwiązać ten problem? Weź kartkę papieru i zacznij spisywać wszystkie możliwe pomysły, które przyjdą ci do głowy, aby następnie po kolei je ocenić. Możesz napisać na przykład:

• „Nawet jeśli tej osoby już nie ma, w razie jakichkolwiek trudności mogę uzyskać pomoc od moich przyjaciół”
• „Już go nie ma, ale nadal mam rodzinę, na której mogę polegać”
• „Nawet bez niego mogę stawiać sobie małe cele i je osiągać”
• „Bez niego mam możliwość usamodzielnienia się. Wreszcie mam okazję zmienić swoje życie na lepsze, pokonać swoje ograniczenia”

To, co musisz zrobić, to zidentyfikować wszystkie możliwe rozwiązania na wypadek, gdyby twoje obawy się spełniły. To ćwiczenie ma wielką moc, ponieważ pozwala zrozumieć, że nawet w najgorszym przypadku masz wszystko, czego potrzebujesz, aby móc dobrze żyć.

Doszliśmy do końca wpisu o tym, jak przezwyciężyć uzależnienie emocjonalne. Mam nadzieję, że sugestie, które w nim zawarłem, pomogą ci pracować nad sobą i nad swoją relacją. Dziękuję ci za lekturę i życzę powodzenia!