Czym jest koluzja w związku? Jakie są jej rodzaje? Czym charakteryzuje się koluzja narcystyczna?
Zazwyczaj dobieramy się w pary na podstawie wspólnych cech charakteru, zainteresowań, poglądów na życie. Ale mówi się też, że przeciwieństwa się przyciągają, a partnerzy mogą się uzupełniać, bo przecież każdy ma jakieś braki, które rekompensuje ta druga osoba.
W przekonaniu, że idealnie dobrani partnerzy są jak dwie połówki jabłka, jest pewna pułapka. I pułapkę tę wyraża jedno słowo: koluzja.
Czym ona jest? Na jakie rodzaje się dzieli? Jakie są jej przejawy i skutki? I czy przekreśla sens związku? Tego wszystkiego dowiesz się w tym artykule.
Jeśli zatem odnosisz wrażenie, że nie czujesz się w swojej relacji dobrze, ale jednocześnie jej potrzebujesz i obawiasz się z niej wyjść, temat koluzji może cię zainteresować. Być może to właśnie w tym tkwi twój problem.
Jednym z typów koluzji jest koluzja narcystyczna, dlatego już teraz zachęcam cię do zrobienia krótkiego, darmowego testu online, który pomoże ci przekonać się, czy twój partner lub partnerka jest narcyzem. Kliknij poniżej:
Test na narcyzm
Dowiedz się, czy mężczyzna lub kobieta cierpi na patologiczny narcyzm lub przejawia narcystyczne cechy osobowości
Spis treści
Czym jest koluzja: psychologia
Zacznijmy od wyjaśnienia, czym jest koluzja, ponieważ samo pojęcie nie jest większości znane. Jeśli przyjrzymy się pochodzeniu tego terminu, to z punktu widzenia czysto językowego może on oznaczać zmowę lub wspólną grę.
Autorem koncepcji był szwajcarski psychiatra i psychoterapeuta Jürg Willi, autor książki „Związek dwojga”. Związana jest ona natomiast z nurtem psychodynamicznym w psychoterapii. Stosuje się ją przede wszystkim w odniesieniu do relacji partnerskich i rodzinnych.
Mechanizm opiera się na swego rodzaju nieuświadomionej zmowie. Zmowa ta natomiast zawiązuje się w płaszczyźnie wewnętrznych konfliktów partnerów. Przedstawmy to jednak jaśniej.
Partnerzy czasami dopasowują się do siebie jak dwa puzzle: przez połączenie braku z wypustką. Mogą posiadać wewnętrzne problemu, mieć neurotyczną osobowość czy wszelkie inne zaburzenia osobowości i na tej podstawie się ze sobą uzupełniać.
Nie ma nic złego w uzupełnianiu się potrzebami i motywacjami, ale kiedy wynikają one z problemów natury psychicznej czy emocjonalnej, relacja przestaje być zdrowa, a już z pewnością prowadzi do konfliktów.
Wówczas wydaje nam się, że ten partner, który tak nas dobrze kiedyś rozumiał, się zmienił. W rzeczywistości jednak tamto zrozumienie wynikało właśnie z posiadania tych wewnętrznych konfliktów i nieświadomego dopasowania się na ich podstawie.
Z czasem jednak taki układ przestaje działać, przynosząc wiele cierpienia. Jak twierdzi Jürg Willi, w takich przypadkach problemy małżeńskie zaczynają się już na etapie wyboru partnera.
Rodzaje koluzji
Wyjaśniliśmy już sobie ogólną definicję koluzji w psychologii. Teraz przyszedł czas, żeby zgłębić temat i przyjrzeć się jej czterem rodzajom.
Być może niektóre nazwy typów koluzji na pierwszy rzut oka wydadzą ci się nieco przerażające, ale zachęcam cię do dalszej lektury. Przekonasz się, że pod freudowskimi nazwami kryją się mechanizmy, których nie brakuje w relacjach i które z pewnością zdarzyło ci się zaobserwować u siebie lub u innych.
1. Koluzja narcystyczna
Pierwszym typem koluzji jest koluzja narcystyczna. Jej podstawą jest niskie poczucie własnej wartości, które jednak manifestuje się w odmienny sposób.
Jedną ze stron jest osoba narcystyczna (o tym, jakie cechy ma narcyz, przeczytasz tutaj), która w głębi ma niską samoocenę, ale stara się tego nie okazywać. Odczuwa jednak ogromną potrzebę aprobaty, podziwu, uznania za kogoś absolutnie wyjątkowego.
Drugą stroną natomiast jest osoba zależna, która chce poprawić swoją ocenę poprzez poczucie, że jest potrzebna. Daje więc od siebie narcyzowi swój podziw, oddanie i zapatrzenie, licząc na to, że dzięki temu będzie mogła być dla niego ważna i przez to się dowartościować.
Na początku taka relacja układa się całkiem nieźle, trochę jak idola ze swoja fanką. I pozornie możemy mieć wrażenie, że każde z partnerów zaspokaja swoje potrzeby. Problem polega na tym, że w rzeczywistości oboje mają ten sam problem: niskie poczucie własnej wartości. I nie rozwiążą go nigdy wspólnie poprzez relację.
Dlatego z czasem związek będzie prowadził do frustracji i cierpień, manipulacji, emocjonalnej zależności i poczucia uwikłania.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o związku z narcyzem, mechanizmach, jakie w nim zachodzą, ale też poznać sposoby na radzenie sobie z narcystycznym partnerem lub narcystyczną partnerką, koniecznie sięgnij po e-book „Sposób Na Narcyza” / „Sposób Na Narcyzkę„.
2. Koluzja oralna
Przejdźmy teraz do drugiego typu – koluzji oralnej. Tak jak w poprzednim przypadku elementem łączącym była niska samoocena, tak tu jest nim potrzeba opieki – otrzymywania jej lub jej sprawowania.
W zjawisku koluzji często mówi się o osobie progresywnej, aktywnej i osobie regresywnej, pasywnej. W typie oralnym osoba progresywna potrzebuje opieki, a osoba regresywna chce się opiekować.
Osoba progresywna źle radzi sobie ze stresem, jest impulsywna i szuka w tym wszystkim poczucia bezpieczeństwa. Chce być zaopiekowana. Z kolei osoba regresywna odczuwa potrzebę troski, niesienia pomocy i opiekowania się. Znów wydaje się, że mamy do czynienia z relacją idealną.
Jak dalej rozwija się taki związek? Zwykle osoba progresywna coraz bardziej postępuje z manifestacją swoich potrzeb – do tego stopnia, że zaczyna mieć poczucie niezaspokojenia i frustrować się. Osoba regresywna natomiast robi się zmęczona ciągłą opieką, czuje się wykorzystywana i też doprowadza ją to do frustracji.
3. Koluzja sadystyczna
Trzeci typ, koluzja sadystyczna, opiera się na mechanizmie uległości i niezależności. Ma ona często swoje źródła w dzieciństwie i wiąże się albo z nadmierną kontrolą ze strony rodziców, albo wręcz przeciwnie – z ich uległością i pozwalaniem na wszystko.
Osoba progresywna jest tą stroną autonomiczną. Wymaga bezwzględnego posłuszeństwa, szacunku i uległości od partnera bądź partnerki.
Osoba regresywna jest rzecz jasna stroną uległą. Rezygnuje z podejmowania inicjatywy, a w końcu też z własnej niezależności. O niczym nie decyduje i podporządkowuje się, ponieważ łączy to z zaspokojeniem silnej potrzeby bezpieczeństwa.
Taka relacja to z jednej strony potrzeba niezależności, a z drugiej – lęk przed rozpadem związku, który nasila zależność. W dalszej perspektywie, podobnie jak w poprzednim wypadku, osoba progresywna posuwa się naprzód ze swoimi żądaniami.
W rezultacie mamy tu do czynienia z sadyzmem w postaci wymagania coraz bardziej skrajnego podporządkowania się. Z drugiej strony osoba regresywna zaczyna się w końcu czuć stłamszona i represjonowana, co znów prowadzi do frustracji.
4. Koluzja falliczno-edypalna
Ostatnim typem koluzji jest koluzja falliczno-edypalna. Pod tym zagadkowym terminem kryje się dość powszechny mechanizm, który nierzadko dostrzeżemy nawet u par przypadkowo mijanym na ulicy, manifestuje się bowiem w dość jednoznaczny sposób.
W tym przypadku koluzja opiera się na potrzebie identyfikacji z własną płcią poprzez relację i nieustannej potrzebie potwierdzania swojej męskości i kobiecości. Jest to gra bazująca głównie na stereotypach.
Mężczyzna w takim układzie podkreśla swoje cechy męskie, a całkowicie wypiera cechy kobiece. Stereotypowo męska jest siła, sprawczość, decyzyjność, odwaga, za kobiecą natomiast uznaje się czułość, wrażliwość, empatyczność.
Kobieta robi dokładnie to samo, to znaczy wycofuje się z realizacji stereotypowo męskich cech, realizując wyłącznie te uznawane za kobiece.
Wydaje się, że taka para dobiera się na podstawie typowych męsko-damskich przeciwieństw. Jednak w rzeczywistości mamy tu do czynienia z odgrywaniem skrajnie przeciwnych stereotypowych ról, co także na dłuższą metę nie zdaje egzaminu.
Skutki koluzji w związkach
Jak łatwo się domyślić, koluzja w związkach nie pozostaje dla nich obojętna. Termin ten w końcu został ukuty właśnie w wyniku obserwacji przyczyn kryzysów w relacji między partnerami.
Prędzej czy później koluzja zawsze prowadzi do kryzysu związku, ponieważ jak zostało wielokrotnie podkreślone, niezaspokojone potrzeby obojga partnerów, opresyjność osoby progresywnej i wycofanie osoby regresywnej w końcu prowadzi do frustracji.
Tej frustracji i niezadowolenia z relacji nie muszą odczuwać tak samo dwie strony jednocześnie. Bywa, że tylko jedno z partnerów dostrzega kryzys i zdaje sobie sprawę, że doszło do ściany.
Nierzadko koluzja przeobraża się w prawdziwie toksyczną relację, zwłaszcza po dłuższym czasie. Przykład koluzji narcystycznej i związku z narcyzem jest tego świetnym przykładem. Podział na stronę progresywną i regresywną siłą rzeczy przyczynia się do kształtowania ról oprawcy i ofiary.
Koluzja, bez względu na typ, rozwija się zawsze podobnie. Na początku mamy wrażenie, że trafiliśmy na, dosłownie, naszą drugą połówkę. Rozumiemy wzajemnie swoje problemy i odkrywamy, że możemy się uzupełniać. Dopiero po czasie okazuje się, że to połączenie nie zdaje egzaminu.
Finalnie może dojść do takiej eskalacji konfliktu, że związek się rozpadnie, ewentualnie będzie skazany na wieczne nieszczęście. W niektórych przypadkach jednak, tych mniej skrajnych, partnerzy zostają zmotywowani do przyjrzenia się sobie i mechanizmom w swojej relacji i wyrażają chęć pracy nad sobą i nad związkiem.
Koluzja w związku: co robić?
Można zadawać sobie pytanie, czy w tej sytuacji koluzja w związku zawsze skazuje relację na głęboki kryzys. Jak zostało zasygnalizowane wcześniej, niekoniecznie musi tak być.
Przede wszystkim możemy być na tyle świadomi samych siebie i własnych problemów, a także mechanizmów ludzkiej psychologii, że w końcu dostrzeżemy pewne zależności i zechcemy coś z tym zrobić.
Alternatywnie, jak powiedziałem wyżej, to właśnie narastający konflikt doprowadzi nas do momentu, kiedy będziemy chcieli coś zmienić, bo zrozumiemy, że nasz związek opiera się na szkodliwej dynamice.
Wówczas pozostaje nam dojść do wniosku, że przyszedł czas na rozwiązanie problemów, które być może trzymamy w sobie od dzieciństwa. Oboje partnerów powinno zgłosić się na terapię.
Zjawisko koluzji często porusza się w trakcie terapii par, ale i podczas terapii indywidualnej możemy zidentyfikować nasze wewnętrzne konflikty i ich wpływ na związek.
Należy przy tym pamiętać, że jeśli wysiłek w rozwiązanie problemów będzie jednostronny, efekt, który uzyskamy, również taki będzie. Jedno z partnerów (najczęściej osoba regresywna) uzna, że chce zakończyć relację i uwolnić się z toksycznego układu.
Jednocześnie trzeba zaznaczyć, że w niektórych przypadkach niezwykle trudno jest nawiązać współpracę z partnerem. Tego przykładem jest koluzja narcystyczna. Narcyz bowiem rzadko kiedy wchodzi na taki poziom autorefleksji, który może skłonić go np. do podjęcia terapii.
Dlatego jeśli jesteś w relacji z narcyzem i czujesz coraz większe uwikłanie, gorąco polecam ci poradnik „Sposób Na Narcyza” lub „Sposób Na Narcyzkę„, który pomoże ci zaradzić na skutki narcystycznej koluzji.
Zaczniesz lepiej reagować, stawiać granice i chronić siebie, a następnie podejmiesz decyzję, czy chcesz zostać w związku, czy go zakończyć raz na zawsze.
Wiedza teoretyczna i praktyczne wskazówki okażą się niezwykle pomocne i wspierające w sytuacji, w której nie możesz liczyć na współpracę ze strony narcyza.
Metoda pozwalająca bronić się przed narcystyczną osobą, odpowiedzieć na jej manipulacje, zdobyć ją lub skłonić do powrotu
